40 birača u 58 kvadrata
Na jednoj adresi u beogradskoj opštini Voždovac pre izbora održanih 17. decembra prijavljeno je 40 birača. I to ne bi bilo toliko čudno da se na toj adresi ne nalazi kuća od samo 58 kvadrata. Druga kuća, od 130 kvadrata, ima 30 prijavljenih birača i nalazi se pored prostorija lokalnog odbora Srpske napredne stranke. To smo otkrili pošto smo došli u posed podataka koji pokazuju koliko je na kojoj adresi bilo prijavljeno birača za decembarske izbore u Beogradu. Brzom proverom samo jednog biračkog mesta za sada smo pronašli pet adresa s nesrazmernim brojem birača, što dodatno povećava sumnje u manipulacije prebivalištima i biračkim spiskom.
Domaći i međunarodni posmatrači izbora ukazali su u ocenama pre i nakon izbornog dana na mnogobrojne neregularnosti poput zloupotrebe javnih resursa, zastrašivanja, pritisaka na građane, kupovinu glasova, ali i manipulacija biračkim spiskom. Državni zvaničnici promptno su odgovarali na sve navode, pre svega optužbama da se radi o “lažima”, “maltretiranju”, “destabilizaciji Srbije” i “direktnom pokušaju rušenja ustavnog poretka Srbije”.
Osim optužbi, slušali smo i uveravanja predstavnika vlasti da su ovi izbori bili “najčistiji” i “najpošteniji” do sada, kao i da, usled digitalizacije, danas nikakve zloupotrebe biračkog spiska nisu moguće. Ipak, stanje na terenu bilo je drugačije, što je u analizi organizovanih migracija birača utvrdila i Posmatračka misija Crte, zaključujući da je ova praksa sprovođena radi uticaja na ishode lokalnih izbora u Beogradu.
Analizom podataka iz biračkog spiska, koji su javno dostupni na sajtu MDULS, ustanovljeno je da je do organizovanih migracija birača došlo tako što su ljudi iz unutrašnjosti Srbije prijavljivani na adrese u Beogradu kako bi mogli da glasaju na lokalnim izborima. Istinomer je došao u posed baze podataka koja pokazuje broj birača upisanih u birački spisak po adresama u Beogradu. Broj birača po podacima koje smo dobili ne odstupa u većoj meri od broja birača prema javno dostupnim podacima iz biračkog spiska za izbore održane 17. decembra.
Na biračkom mestu koje smo proveravali, a na koje se ukazuje u analizi Crte, otkrili smo veliki broj birača prijavljenih na adresama stambenih objekata koji svojom veličinom ne mogu da prime toliko stanara.
Među biračkim mestima koje je Crta izdvojila u analizi, a za koje se vezuje visoka verovatnoća potencijalno velikih organizovanih migracija birača, izdvajaju se birališta na opštini Zvezdara i Voždovac. Za opštinu Voždovac je, osim informacija insajdera o novim prijavama prebivališta, tokom izbornog dana postojao i veliki broj prijava Crtinih posmatrača o nepravilnostima, uključujući i dovođenje birača u grupama.
Analizirajući jedno biračko mesto na Voždovcu, otkrili smo da postoji najmanje pet adresa na kojima je primetan izuzetno visok broj birača u odnosu na kvadraturu stambene jedinice. Manjkavost dostupnih podataka (broj birača po adresi, a ne po domaćinstvu) ograničila je naše istraživanje na proveru samo onih adresa na kojima se nalaze kuće, a ne zgrade. Tu je pre svega reč o očiglednim primerima, poput stambenih kuća na koje je prijavljeno više od 20 birača.
Pošto baza podataka koju smo analizirali, sadrži sve ulice u Beogradu, u kratkom vremenu nije bilo moguće proveriti svaku od njih. Kako bismo što pre predstavili na koji način su vršene manipulacije biračkim spiskom, izdvojili smo jedno biračko mesto na Voždovcu i pretraživali adrese koje to biračko mesto uključuje.
Iz spiska koji se nalazi u nama dostupnoj bazi i detaljnom proverom podataka na mapi i u elektronskoj verziji katastra, formirali smo pet slučajeva sa sumnjivim brojem birača.
Slučaj 1 odnosi se na kuću od 58 kvadrata, na kojoj je prijavljeno čak 40 birača.
U Slučaju 2 ekipa Istinomera pronašla je kuću od 52 kvadratna metra, na kojoj je za beogradske izbore prijavljeno 36 birača.
Slučaj 3 odnosi se na kuću od 130 kvadrata, gde je prebivalište prijavljeno za 30 građana s biračkim pravom. Pored te kuće nalaze se i prostorije lokalnog odbora Srpske napredne stranke. Kod Slučaja 4 u pitanju je kuća od 36 kvadrata, na kojoj je prijavljeno 29 birača, dok su u Slučaju 5 na adresi kuće od 210 kvadrata prebivalište imala 24 birača s pravom glasa na lokalnim izborima u Beogradu.
Sporno biračko mesto
Na biračkom mestu na kome glasaju birači sa analiziranih lokacija misija Crte je imala posmatrače, koji su tokom izbornog dana prijavili mnogobrojne nepravilnosti poput nepropisnog glasanja van biračkog mesta i dovođenja birača za koje bilo evidentno da ne poznaju kraj u kojem se biračko mesto nalazi.
Napominjemo da navedeni slučajevi nisu jedini koji izazivaju sumnju da je prijavljeni broj birača nesrazmeran veličini stambene jedinice. To su samo slučajevi koje je Istinomer uspeo da obradi za kratko vreme, a koje objavljujemo kako bi javnost što pre stekla uvid u kvalitet izbornog procesa i manipulacije koje su mogle da utiču na izborne rezultate.
Kako bi građani i sami mogli da provere da li je na njihovoj adresi za beogradske izbore prijavljen veći broj birača od onog koji zaista živi tu, objavljujemo i tabelu podataka koje je i Istinomer koristio za analizu.
TABELA JE DOSTUPNA NA OVOM LINKU.
***
Istraživanje Istinomera, čak i na primeru jednog biračkog mesta, potvrdilo je nalaze Posmatračke misije Crte da su izbore održane 17. decembra, između ostalog, obeležile i organizovane migracije birača.
Podsetimo, Crta je na osnovu činjenica prikupljenih pre, tokom i nakon izbornog dana, kao i sprovedenih analiza, izrazila sumnju da je u ovom izbornom procesu došlo do organizovanih migracija birača u obimu koji je presudno uticao na ishod veoma tesnih izbora za Skupštinu Beograda.
Iz Posmatračke misije sada navode da građani i dalje prijavljuju šta su uočili tokom izbornog dana, ali i da dostavljaju veliki broj poziva za glasanje, za koje smatraju da ne pripadaju ljudima koji žive na njihovim adresama.
“Politička postizborna kriza velikim delom je uzrokovana neodgovornim postupanjem institucija. Umesto da doprinesu razumevanju uzroka problema s biračkim spiskom, da kažu šta je preduzeto da bi javnost razumela koji delovi sistema su zloupotrebljeni, institucije uporno ponavljaju da sistem nije zakazao i da je birački spisak ažurniji nego ikada. Crta poziva Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave i Ministarstvo unutrašnjih poslova da sprovedu inspekcijski nadzor u postupcima promena prebivališta i uređenja biračkog spiska, da objave podatke iz kojih bi građani mogli da razumeju srazmere problema, a tužilaštvo da sprovede istragu krivičnih dela u vezi sa biračkim spiskom”, rekao je za Istinomer šef Posmatračke misije Crte Raša Nedeljkov.
Crta upućuje i apel institucijama da postupe u skladu sa zakonom i građanima daju odgovore na sva ključna pitanja u vezi s izbornim procesom.
