Gde su žene u obrenovačkoj vlasti?

Jasmina Prodanović 13. 8. 2013.

Gradska opština Obrenovac ovogodišnji je dobitnik priznanja “Kapetan Miša Anastasijević“ za najbolju lokalnu samoupravu na teritoriji Grada Beograda. U obrazloženju za dodelu priznanja navodi se da su kriterijumi bili „poslovnost, kooperativnost, odnosi s javnošću, kao i moralne i etičke vrednosti“. Ipak, nije samo prestižno priznanje nešto po čemu se opština Obrenovac izdvojila u odnosu na druge opštine Grada Beograda. Reč je o jedinoj opštini u kojoj nakon izbora 2012. godine u vrhu opštinske uprave nema – nijedne žene!

Ako je suditi po kolaciji na vlasti (URS-DS-SPS), upravljanje i rukovođenje opštinom Obrenovac, isključivo je i neprikosnoveno pravo muškaraca. Pored predsednika opštine i njegovog zamenika i svi članovi opštinskog veća su muškarci, kao i predsednik i potpredsednik Skupštine opštine, zatim načelnik Opštinske uprave i opštinski pravobranilac. I kao da to nije bilo dovoljno, predsednik opštine Miroslav Čučković imenovao je i tri muškarca za pomoćnike predsednika.

Prema rečima poverenice za ravnopravnost dr Nevene Petrušić, Zakon o ravnopravnosti polova propisuje da ravnopravnost polova znači ravnopravno učešće žena i muškaraca u svim oblastima javnog života, a politika jednakih mogućnosti ostvaruje se tako što propisuje dužnost ravnopravnog učešća oba pola u svim fazama planiranja, donošenja i sprovođenja odluka na svim nivoima.

“U skladu sa tim, zakon utvrđuje dužnost države da omogući aktivno učešće žena u kreiranju politike i odlučivanju o svim društvenim pitanjima. Postoji zakonska obaveza da se obezbede uslovi da građani i građanke budu ravnopravno zastupljeni u organima zakonodavne i izvršne vlasti. U javnim, finansijskim i drugim institucijama, kako na nacionalnom, tako i na nivou autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave. Neke od mera kojima se to obezbeđuje sadržane su u zakonima o izboru narodnih poslanika i lokalnim izborima, kojima su propisane kvote za manje zastupljeni pol, odnosno za žene“, kaže poverenica Petrušić.“

Uvidom u Bazu podataka Stalne konferencije gradova i opština (Rodna ravnopravnost u Srbiji), uočljivo je da je zakon poštovan kada je reč o broju odbornica u opštinskom parlamentu Obrenovca, kao i da su čak četiri žene na pozicijama rukovodilaca odeljenja, odnosno službi u upravi, ali tu se priča završava.

Iako Obrenovac po poslednjem popisu stanovnika ima više žena nego muškaraca (žene 36.723, muškarci 35.801) i iako je u lokalnoj upravi zaposleno skoro dva puta više žena nego muškaraca, čini se da po mišljenju obrenovačke vlasti one ne zaslužuju mesto u samom vrhu opštinske uprave, niti pravo da u skladu sa tim aktivno i ravnopravno učestvuju u kreiranju politike i odlučivanju o svim društvenim pitanjima.

Na pitanje Istinomera šta u praksi znači princip ravnomerne zastupljenosti polova na nivou lokalne samouprave, poverenica Petrušić kaže:

“Princip ravnomerne zastupljenosti polova treba da bude poštovan i kada je reč o najvišim upravljačkim i rukovodećim pozicijama na nivou lokalne samouprave. Na žalost, u mnogim opštinama se ovaj princip ne poštuje. Ima opština u Srbiji u kojima među većnicima i u nadzornim odborima javnih preduzeća i drugih organizacija nema nijedne žene. Pojedine opštine su donele svoju odluku o ravnopravnosti polova i propisale dužnost predlagača da prilikom imenovanja, postavljenja i izbora u organe javne vlasti predloži najmanje 30 odsto predstavnika manje zastupljenog pola, odnosno žena, ali sopstvenu odluku ne poštuju. Želim da naglasim da je u članu 14. Zakona o ravnopravnosti polova propisano da je organ javne vlasti, u slučajevima kada je na rukovodećim mestima i u organima upravljanja manje od 30 odsto manje zastupljenog pola, dužan da preduzme mere kako bi kvota od najmanje 30 odsto bila ispunjena. Propuštanje organa lokalne samouprave da obezbede ravnomernu zastupljenost žena u organima javne vlasti svakako je suprotno principu ravnopravnosti polova, koji garantuje i Zakon o zabrani diskriminacije i Zakon o ravnopravnosti polova. Zbog toga se povodom ovakvog diskriminatornog postupanja može podneti pritužba Povereniku za zaštitu ravnopravnosti, a u određenim slučajevima može se tražiti i sudska zaštita.“

Bojana Ašković, koja je zadužena da u ime GO Obrenovac vodi evidenciju o rodnoj ravnopravnosti, za Istinomer kaže da je ona često postavljala to pitanje, ali nije dobijala odgovor.

“Nikad nisam dobila odgovor zbog čega nema nijedne žene. Kada je pokrenuta incijativa iz skupštinske službe, upravo vodeći se zakonskim obavezama koje postoje, da se obrazuje telo ili savet koji će se baviti rodnom ravnopravnošću, nije bilo nikakvog interesovanja sa vrha da se bilo šta osnuje ili radi u tom smislu. Zbog postojećeg zakona koji propisuje da svaka treća osoba na listi mora biti ženskog pola, u skupštini ima dovoljan broj odbornica. Ali, ne zbog toga što su tako hteli, nego zato što je zakon prosto takav. Ja sam isticala da među odbornicama i na izbornim listama postoje žene sa visokom stručnom spremom, dok su u opštinskom veću čak četiri muškarca sa srednjom stručnom spremom, ali nisam dobila zadovoljavajući odgovor.”

Primetno je, međutim, da je situacija sasvim drugačija kada je reč o ustanovama koje su u nadležnosti Republike, odnosno ministarstava. Žene su rukovodioci (direktori) u nekoliko škola na teritoriji opštine, u Domu zdravlja, Gradskoj bibiloteci, Filijali Nacionalne službe za zapošljavanje… Sa druge strane, na području opštine postoji osam javnih preduzeća i svi su – muškarci. Krajem juna, GO Obrenovac raspisala je konkurse za direktore javnih preduzeća, pa ostaje da se vidi da li će se sada nešto promeniti.

Miroslav Čučković

I u obraćanju predsednika Čučkovića, uočljivo je da, on govori da u Obrenovcu žive “lekari, studenti, profesori, penzioneri, inženjeri, privatnici” i “ljudi”. Čini se da mu pojmovi građani i građanke nisu bliski.

Šefica kabineta predsednika GO Obrenovac, Milica Stojanović, odgovarajući na pitanje zbog čega žene nisu zastupljene u izvršnoj vlasti GO Obrenovac, kaže:

“Moje lično mišljenje je da se nije dovoljno žena ni angažovalo, niti interesovalo za te pozicije. To je kompleksno pitanje na koje ne može jednostavno da se odgovori. Ima žena na visokim pozicijama u upravi, uglavnom su to načelnice odeljenja, ali nemam odgovor na pitanje zašto žena ne može opet da bude načelnica opštinske uprave u Obrenovcu. Srbija je ipak jedno androcentrično društvo koje nije nikad imalo ni predsednicu, ni premijerku države. Ne mogu da kažem da mi je drago zbog toga, ali mislim da svi treba da se založimo za to da se neke stvari promene. Da li postoji politička volja ili ne, mislim da o tome treba da se razmišlja i na višem – državnom nivou.”

Poverenica za ravnopravnost Nevena Petrušić prokomentarisala je za Istinomer i priznanje koje je GO Obrenovac nedavno dobila:

“Ne sumnjam u to da ima razloga da Gradska opština Obrenovac dobije pohvale za određena dostignuća. Međutim, iz ugla Zakona o ravnopravnosti polova, ta opština nije ispunila uslove da bude proglašena najboljom, ukoliko nije ostvarila princip ravnomerne zastupljenosti žena na rukovodećim pozicijama i na mestima odlučivanja jer je time pokazala da ne poštuje ustavni princip ravnopravnosti polova. Iskustvo razvijenih demokratskih država potvrđuje ono što svi moramo znati: da je ravnopravnost žena i muškaraca jedno od osnovnih ljudskih prava i osnovnih vrednosti demokratskog društva, da doprinosi boljem kvalitetu života i blagostanja za sve, da je ostvarivanje principa rodne ravnopravnosti i jednakih mogućnosti uslov ekonomskog i društvenog razvoja i napretka svake zajednice i društva u celini.”