Kakve veze ima ivermektin sa plodnošću muškaraca?
Ivermektin ne prouzrokuje muški sterilitet. Tvrdnja da ovaj kontroverzni lek izaziva neplodnost “kod 85 odsto” muškaraca nema relevatnog naučnog osnova — u pitanju je pretpostavka bazirana na nerecenziranoj studiji iz 2011. godine sa svega 37 pacijenata obolelih od bolesti rečnog slepila. Pad broja i smanjenje pokretljivosti spermatozoida jesu zabeleženi kod nekih od ispitanika, ali više je problematičnih okolnosti u vezi sa ovim istraživanjem.
Naslovi objava na domaćim portalima i društvenim mrežama koji sugerišu da “lek koji se masovno upotrebljava za borbu protiv kovida izaziva neplodnost kod 85 odsto muškaraca” zasnovani su na istraživanju sprovedenom 2011. u Nigeriji. Studija se fokusirala na ivermektin kao tretman za onkocercijazu (rečno slepilo) čiji je uzročnik infekcija parazitskim crvom onchocerca volvulus. Onkocercijaza je tropska bolest, endemski zastupljena u Africi, i vodeći je razlog zbog kog je ivermektin odobren za primenu na ljudima.
Brojka od zvučnih 85 odsto, dodatno, nije zaključak tog istraživanja iz 2011. godine. U uvodu studije se navodi da “saznanja iz prethodnih istraživanja” (iz 2002. i od istih autora) pokazuju da je 85 odsto testiranih muškaraca “razvilo različite oblike i stepene disfunkcija sperme“ nakon korišćenja ivermektina, ali ne i trajnu neplodnost.
Nedostaci istraživanja iz 2011.
Od 385 muškaraca koji su prvobitno bili uključeni u studiju, svega 37 je bilo podobno za istraživanje uticaja ivemerktina na plodnost obolelih od rečnog slepila. Ostatak pacijenata isključen je iz daljeg testiranja, jer su i pre lečenja ivermektinom imali nizak broj spermatozoida.
Nakon jedanaestomesečne terapije, kod jednog dela pacijenata zabeležen je značajan pad broja i smanjenje pokretljivosti spermatozoida. Uticaj ivermektina na spermogram pojedinih ispitanika je, sa druge strane, bio zanemarljivo mali, pa ostaje nerazjašnjeno da li je “neplodnost” kratkotrajna kontraindikacija terapije.
Pored relativne zastarelosti istraživanja, malog broja ispitanika i nemogućnosti provere procesa recenzije istraživanja, problematičan je i izostanak kontrolne grupe koja bi utvrdila da li je na plodnost pacijenata uticao sporni lek ili drugi faktor — poput bolesti rečnog slepila, biološka starost pojedinca i slično.
Ivermetkin za kovid?
Otkriće inovativnog leka protiv parazita je biologu Vilijemu Kempbelu i mikrobiologu Satošiju Omuriju donelo Nobelovu nagradu za medicinu 2015. godine. Od tada se ovaj lek koristi za lečenje parazitskih infekcija kod ljudi, ali i topikalno protiv čovečije vaši i u terapiji kožnih oboljenja, poput rozacee. Ivermektin je u zasebnoj formulaciji dostupan i u veterini gde se koristi se za lečenje crevnih parazita i sprečavanje bolesti srčanih crva.
U međuvremenu, iako antiparazitik prisutan u humanoj i veterinarskoj medicini, ivermektin se poslednjih meseci plasira i kao lek protiv viralne infekcije izazvane korona virusom.
Iako je izvestan broj istraživanja manjeg obima sugerisao da ivermektin pokazuje potencijal u lečenju kovida, u julu je, zbog korišćenja lažnih podataka, poništena velika meta-analiza antiviralnog dejstva ivermektina. Dodatna klinička istraživanja su u toku, ali dostupna saznanja ne idu u prilog efikasnosti ivermektina protiv virusa korona.
Američka Agencija za hranu i lekove (FDA), Centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) i Svetska zdravstvena organizacija (WHO) već su upozorili na negativne posledice nepropisane upotrebe ivermektina. FDA je u nedavno objavljenom uputstvu upozorila potrošače da se ivermektin ne sme koristiti van ustaljenih terapija kako može uzrokovati niz nuspojava: mučninu, povraćanje, dijareju, nizak krvni pritisak, svrab i osip, vrtoglavicu, probleme sa ravnotežom, konvulzije, komu, pa čak i smrt.
Naslovna fotografija: Unsplash
