Pomaže li ishrana bez glutena i kazeina deci s autizmom?

Roditelji desetine milona dece sa autizmom ulažu ogromno vreme i novac u borbu da omoguće svojoj deci “normalan” život. Reč je o gotovo sizifovskom pohodu kako lek za autizam još uvek nije pronađen. Uprkos ili zahvaljujući tome, nebrojeno je nadrilekarskih saveta za taj neurorazvojni poremećaj — od kojih gotovo nijedan nije naučno potkovan.

Među “lekovima” za autizam koji se poslednjih nedelja učestalo sreću na društvenim mrežama i regionalnim portalima, najzastupljenija je terapija bazirana na ishrani bez glutena i kazeina. Lečenje zasnovano na restrikciji tih proteina (iz pojedinih žitarica i mleka) staro je koliko i pseudonaučno povezivanje MMR vakcine s autizmom kod dece.

Tačan uzrok poremećaja autističnog spektra do danas nije utvrđen, pa naučnici i dalje razmatraju različite faktore uticaja — hrana je samo jedan od mogućih. Dijete, u sklopu opšte terapije pacijenata, svakako nisu novina u medicini, a prva istraživanja koja uključuju neki vid restrikcije ishrane sprovedena su 1920-ih.

Dodatno, „teorija viška opioida u urinu“ u kombinaciji sa „sindromom propustljivih creva“ postale su dominantni narativi u simptomatologiji autizma. Tvrdilo se da nemogućnost varenja glutena i kazeina omogućava njihov direktan “prelaz” u centralni nervni sistem u kom reaguju sa opioidnim receptorima. Po pojedinim tezama — uključujući i povučenu studiju antivaksera Endrjua Vejkfilda iz 1988. godine — takav disbalans opioda vremenom narušava funkciju mozga i prouzrokuje poremećaj autističnog spektra.

Nakon utvrđenih nepravilnosti u istraživačkom radu i otkrivanja direktnih finansijskih interesa autora pomenute studije za iznošenje lažnih rezultata, Vejkfildu je oduzeta medicinska dozvola, a svi učesnici studije proglašeni su krivim za iznošenje lažnih naučnih rezultata i kršenja etičkog kodeksa.

Glas nauke je (sada) jasan

Izveštaj sa Univerziteta u Pensilvaniji je 2012. izneo podatke u prilog bezglutenske dijete, međutim, naučna zajednica ga je ocenila nepouzdanim pošto se zasnivao isključivo na intervjuima s roditeljimaa dece sa autizmom.

Sa druge strane, studija nedavno objavljena u američkom Časopisu za autizam i razvojne poremećaje (2019), predstavlja prvo sveobuhvatno istraživanje bezgluteinske i beskazeinske ishrane dece sa autizmom.

Rezultati te šestomesečne studije bili su jasni: nije otkrivena povezanost (bez)glutenske ishrane i autizma. Nijedan od osnovnih simptoma poremećaja kod dece koja su učestvovala u istraživanju se nije promenio. Takođe, nisu utvrđene izmene gastrointestinalnih simptoma. U zaključku studije navodi se da ne postoje dokazi ni za, ni protiv primene glutena u ishrani ili u sklopu lečenja simptoma autizma kod dece.

To istraživanje oborilo je sve dosadašnje hipoteze o štetnom uticaju glutena i kazeina kod osoba sa autisičnim poremećajem. Dalja istraživanja se čine nužnim za uspostavljanje optimalnog vida lečenja.

Roditelji, svakako, nemaju lako rešenje za problem svoje dece. Ipak, više je argumenata da se deca ne izlažu restriktivnom režimu bez glutena i kazeina. Deca sa autizmom koja ne konzumiraju žitarice i mlečne proizvode neretko razvijaju niz zdravstvenih problema povezanih sa manjkom kalcijuma, vitamina D i proteina.

Finansijski posmatrano, namirnice bez glutena i kazeina (GFCF – gluten free casein free) ponekad koštaju i do 242 odsto više u odnosu na nerestriktivne. Osim toga, stavljanje autističnog deteta na GFCF ishranu može prouzrokovatu dodatnu socijalnu stigmatizaciju jer dete ne konzumira istu hranu kao i njegovi vršnjaci.

Naslovna fotografija: Canva