Razvijanje biohemijskog oružja za uništenje Rusa – reciklirana teorija zavere
Dezinformacije koje se šire ruskim, kineskim, ali i domaćim medijima o razvijanju biohemijskog oružja u Ukrajini nemaju osnova u realnosti. Štaviše, u pitanju je teorija zavere koja se do sada reciklirala u različitim oružanim sukobima, ali i tokom pandemije.
Sudeći po zvaničnicima iz Rusije, Kine i delu medija i korisnika društvenih mreža u Srbiji, u Ukrajini se nalazi na desetine „američkih laboratorija za biološko oružje i uništenje Rusa“. Konspirativni narativi navode da su upravo ove laboratorije jedine na meti Rusije tokom tekuće invazije na Ukrajinu. Nijedna od ovih teza nije utemeljena u stvarnosti, ali su nam poznate iz ranijih sukoba Rusije sa Sirijom, kao i sa početka pandemije virusa korona.
Iako reciklirana i nedovoljno uverljiva, svaka teorija zavere, postaje opasna ukoliko se dovoljno dugo promoviše.
Sada, narativu o biloškim laboratorijama aktivno doprinose ruski zvaničnici, ruska ambasada u Velikoj Britaniji, rusko državno propagandno glasilo, ali i pojedini mediji u Srbiji i Kini.
Da je teza o „opasnim idejama” bioloških laboratorija jaka i u srpskom javnom diskursu u odnosu na tekuću ukrajinsku krizu, pokazuju Bojan Bilbija, urednik političke rubrike u listu Politika i novinar i sociolog Slobodan Reljić u gostovanju na televiziji K1 od 9. marta. Isečak iz gostovanja deli se masovno i na društvenim mrežama.
Dobro je tamo iko ostao normalan…
"Pravi se virus koji bi targetirao samo Ruse." pic.twitter.com/fzfsK7C0wq
— Maya 🇲🇪 (@montenegrina00) March 9, 2022
Domaći štampani mediji, takođe, danima unazad na naslovnim stranama potpiruju teorije o razvijanju biološkog oružja u Ukrajini, pa tako list “Objektiv” na naslovnici za 11. mart prenosi tekst po: “Tajni poslovi SAD u Ukrajini, pripreman biološki rat protiv Rusije”, a dnevni list “Alo” pre dva dana objavio je je tekst pod naslovom: “Istina o biloškom oružju – u Ukrajini zabeležene epidemije kolere i mišje groznice”.
„Biolabs” propaganda, dezinformacije i vankontekstualno tumačenje
Objave o „američkim biološkim laboratorijama u Ukrajini“ zasnovane su na pogrešnom tumačenju i „tendencioznom manipulisanju“ činjenica iz dokumenta iz 2005. godine. Prema Službi državne bezbednosti Ukrajine (SBU), Ministarstvo zdravlja Ukrajine i Ministarstvo odbrane SAD su, pre 17 godina, potpisali okvirni sporazum za sprečavanje širenja tehnologija, patogena i znanja koji se mogu koristiti u razvoju biološkog oružja.
Cilj programa nije bio kreiranje biohemijskog oružja, već upravo suprotno.
Prioriteti tada uspostavljenog Programa za smanjenje biološke pretnje u Ukrajini „su konsolidacija i obezbeđenje patogena i toksina i uspostavljanje uslova u kojima Ukrajina može da otkriva i prijavljuje epidemije izazvane opasnim patogenima pre nego što postanu pretnje bezbednosti ili stabilnosti“, navodi Ambasada SAD u Ukrajini.
Saradnja Ukrajine i SAD bila je meti (pro)ruske propagande i u prošlosti, kaže Endrju Veber, viši saradnik u Savetu za strateške rizike i član odbora nestranačkog udruženja za kontrolu naoružanja. „Kampanja koja plasira takve dezinformacije, svojstvene sovjetskom stilu, postoji više od jedne decenije“, rekao je Veber.
Istina je da, međutim, u Ukrajini ne postoje laboratorije najvišeg stepena (označene kao BSL-4) koje bi im omogućile da rade na najopasnijim patogenima (postoji samo jedna BSL-3 laboratorija). Američka podrška ovoj ustanovi nije tajna i finansirala je nauku o brojnim zoonozama u Ukrajini.
Po Foreign Policy analizi, Vašington podržava slične objekte u Gruziji, kao i u Azerbejdžanu i Kazahstanu — zemljama koje su u prijateljskim odnosima sa Rusijom.
Lažne optužbe o vojnim biološkim laboratorijama su, međutim, postale u tolikoj meri rasprostranjene da je Program za smanjenje bioloških pretnji 11. januara objavio video saopštenje u kom detaljno govore o svom radu, a ruske i kineske navode o „sumnjivim aktivnostima“ u laboratorijama odbacuju kao „potpune dezinformacije“.
Recikliranje „biolabs“ teorije zavere
Slične tvrdnje o biološkim laboratorijama i biohemijskom oružju iznesene su i 2018. godine protiv Lugar centra za istraživanje javnog zdravlja u Gruziji 2018. godine, prema Biltenu nuklearnih naučnika (Bulletin of Atomic Scientists).
Novinar BBC-a Stiv Rozenberg je tada posetio laboratorije u Tbilisiju koje su, suprotno tvrdnjama, radile na suzbijanju hepatitisa C u Gruziji. Tvrdnje o biohemijskom oružju su opovrgnute sa više strana, dok proruski političar Igor Giordaze, od kojeg je potekla dezinformacija, navodi da iako za takve tvrdnje nema nikakvih dokaza, to ne znači da one nisu tačne. Ovakvo propagandno poigravanje sa istinom nastavlja se i tokom krize u Ukrajini.
https://twitter.com/BBCSteveR/status/1501839885879193602?s=20&t=Kwm_H195JQibX1IwtRNn4w
Nova iteracija iste teorije zavere pojavila se tokom 2021. godine. Tada su Rusija i Kina tvrdile da SAD imaju biološke laboratorije duž svih svojih granica, kao i da je Amerika odgovorna za oslobađanje virusa SARS-CoV-2 — što je i dokazano neistinito.
Nova istraživanja potvrđuju početnu tezu prelaska SARS-CoV-2 virusa na čoveka sa životinjskog domaćina. Time se dodatno odbacuje teza „laboratorijskog curenja” virusa.
Izvan konteksta i u našem regionu
Sajt Politike u sredu 9. marta objavljuje tekst pod nazivom „Ko sakuplja DNK etničkih Rusa” i iznosi niz netačnih tvrdnji vankontektualno izvučenih iz izjave Roberta Poupa, direktora Kooperativnog programa za smanjenjebiološke pretnje u Ukrajini, za Bilten nuklearnih naučnika.
Politikin tekst se paušalno poziva na članak u kom se upozorava na rizik, tada potencijalne, ruske invazije na susednu Ukrajinu. Robert Poup je u Biltenu istakao da, iako se „patogeni čuvaju na niskim temperaturama bez mogućnosti repliciranja, infektivni rizik tih patogena se značajno uvećava oštećenjem laboratorija ili gubitkom električne energije u objektima”.
„Ako je ventilacioni sistem u laboratorijama oštećen, patogeni sa kojima se radi na sobnim temperaturama se mogu brzo proširiti i biti potencijalno zarazni i van oštećenog objekta“, dodaje se u nastavku.
Ni u jednom delu intervjua Poup ne navodi da su u pitanju laboratorije za sistemsko uništenje „etničkih Rusa“, kako se navodi u tekstu koji se širi našim govornim područjem.
Naslovna fotografija: Unsplash
