Suncokreti se ne okreću jedan prema drugome i ne dele energiju međusobno kada je oblačno

Na svakih par meseci, društvenim mrežama se prošire navodi o lažnim, naizgled „solidarnim“ odlikama suncokreta:

Suncokreti se okreću ka suncu. Ali da li ste znali da kada je vreme oblačno, oni se okreću jedan prema drugom i međusobno dele energiju? Zamislite kako bi bilo da i ljudi činili tako!

Nauka, ipak, pruža drugačije objašnjenje specifičnog „ponašanja“ suncokreta koje ne uključuje „međusobno deljenje energije“.

Kretanje suncokreta uslovljeno je cirkadijalnim ritmom

Profesorka na odseku za fiziologiju biljaka na Univerzitetu Kalifornija-Dejvis, Stejsi Harmer, navodi da je biološki nemoguće da suncokreti budu okrenuti jedni prema drugima u bilo kojim vremenskim uslovima.

Harmer i njen tim su istraživali položaj i orijentaciju suncokreta u odnosu na Sunce. Svoja zapažanja su objavili u časopisu Science, 2016. godine.

Profesorka Harmer ističe da su mladice suncokreta poznate po tome što se, prateći kretanje sunca u toku dana, savijaju od istoka ka zapadu. Ovaj fenomen nazvan je „heliotropizam“ i, pored suncokreta, karakterističan je za mnoge biljke.  Opisan je 2016. godine u istraživanju nekoliko američkih univerziteta, piše i AFP u svojoj analizi.

Posle nekoliko dana iste putanje od istoka prema zapadu, suncokreti uspostavljaju rutinu — tokom noći se „okreću“ na istok kako bi izjutra bili spremni za apsorpciju sunčeve energije. Naučnici ovu pojavu objašnjavaju cirkadijalnim ritmom — urođenim „unutrašnjim satom“ suncokreta — sličnom onom koji reguliše san i budnost i kod ljudi.

„Na taj način, suncokreti maltene predviđaju položaj i vreme izlaska sunca i ponašaju se u skladu sa tim“, ističe se u zaključku studije iz 2016. godine.

Dodatno, istraživači su otkrili da je kretanje mladih suncokreta zapravo posledica neujednačenog rasta stabljike — izduživanja različitih strana mladice — tokom dana i noći.

Kako se navodi u istraživanju, tokom dana je primećena velika stopa rasta dela biljke okrenutog ka istočnoj strani, dok je rast tokom noći gotovo nepostojeći. Zapadna strana biljke beležila je potpuno obrnut proces: stope rasta su tokom dana bile niske, dok su se tokom noći naglo povećavale.

Časopis Science je ovaj fenomen ilustrovao i video animacijom.

Ovaj obrazac ponašanja kod suncokreta se nastavlja i kada je oblačno.

Izuzetak su uslovi produžene oblačnosti (tokom nekoliko dana), kada suncokreti mogu „zaboraviti“ ili zanemariti stečenu rutinu. Međutim, ističe profesorka Harmer, mladi suncokreti nikada neće rasti niti se okretati jedan prema drugom. Umesto toga, njihovi cvetovi će biti okrenuti nagore.

Orijentacija utiče na oslobađanje polena i razvoj cvetova

Takođe, tvrdnja da se zreli suncokreti u bilo kom delu dana okreću jedan prema drugom je obmanjujuća.

U ovom stadijumu, stabljika je prestala da se izdužuje, što znači da biljka više ne može da se okreće i savija — jer više ne raste. Dakle, nema načina da cvet promeni položaj i „razmenjuje energiju“ sa drugim cvetom nakon što cvet sazri.

Kako cvetovi suncokreti sazrevaju, a njihove stabljike postaju drvenastije, obrazac kretanja se zaustavlja tako da su cvetovi uvek okrenuti prema istoku. Razlog tome je evolucija: pozicijom ka istoku i zagrevanjem cvetova na jutarnjem suncu, suncokreti privlače mnogo više pčela.

Tokom različitih eksperimenata biolozi su primetili da su suncokreti okrenuti ka istoku bili znatno topliji — usled jutarnjeg sunčevog zračenja — od onih okrenutih prema zapadu. Upravo je toplota zaslužna za privlačenje oprašivača, u prvom redu pčela koje rano ujutru kreću u potragu za hranom.

Po istraživanju iz 2021. godine, biljke koje su se tokom posmatranja brže zagrevale, odnosno bile na istočnoj poziciji, privukle su pet puta više korisnih oprašivača od onih koje su postavljene ka zapadu.

Tvrdnja da se suncokreti okreću jedni ka drugima kako bi „delili energiju“ po oblačnom vremenu, po oceni dosadašnjih istraživanja i posmatranja biologa, nije tačna. U nedostatku sunčeve svetlosti ili pokretnih izvora svetlosti, zreli suncokreti rastu nagore, ne okreću se jedni prema drugima. Kretanje mladica suncokreta, sa druge strane, uslovljeno je cirkadijalnim ritmom i putanjom sunca.

Naslovna fotografija: Canva